Oogherpes, ook bekend als oculaire herpes, is een infectie van het oog door het herpes simplex-virus (HSV). Dit virus is identiek aan het virus dat koortsuitslag op de lippen veroorzaakt. De meest voorkomende infectie wordt epitheliale keratitis genoemd en het beïnvloedt het hoornvlies, het voorste gedeelte van het oog. Het herpes zoster virus (HZV) dat onder meer gordelroos en waterpokken veroorzaakt kan ook gevolgen hebben voor het oog.
Wat kan oogherpes veroorzaken?
In zijn milde vorm veroorzaakt oogherpes:
- pijn
- ontsteking
- rode ogen
- gezwollen oogleden
- scheuren van het hoornvliesoppervlak
- tranende ogen
HSV-infectie van de diepere, middelste lagen van het hoornvlies, bekend als het stroma (bindweefsel), kan ernstige schade veroorzaken, die kan leiden tot verlies van gezichtsvermogen en blindheid. Zowel milde als ernstige oogherpes kunnen worden behandeld met antivirale medicatie.
Oogherpes is de meest voorkomende oorzaak van blindheid, geassocieerd met hoornvliesbeschadiging en de meest voorkomende bron van besmettelijke blindheid in de westerse wereld. Maar met een snelle behandeling kan HSV onder controle worden gehouden en kan schade aan het hoornvlies worden geminimaliseerd. Een besmetting met het herpes zoster virus (HZV) gaat ook vaak gepaard met kleine blaasjes rondom het oog.
Symptomen van oogherpes
Typische symptomen van oogherpes zijn onder meer:
- oogpijn
- gevoeligheid voor licht
- wazig zicht
- slijmafscheiding
- rood oog
- ontstoken oogleden ( blefaritis )
In veel gevallen infecteert herpes slechts één oog.
Oogherpes versus conjunctivitis
Oogherpes wordt gauw verward met conjunctivitis (oogblindvliesontsteking), die in de volksmond ‘een rood oog’ wordt genoemd. Beide aandoeningen kunnen worden veroorzaakt door een virus, hoewel conjunctivitis ook kan worden veroorzaakt door bacteriën, allergieën of chemicaliën.
Een arts kan de juiste diagnose stellen met behulp van een cultuurmonster. Bij oogherpes, zal het hoornvlies positief testen voor type 1 HSV (HSV-1). Bij een juiste diagnose, kan men de juiste behandeling krijgen.
Soorten oogherpes
Het meest voorkomende type oogherpes is epitheliale keratitis. In dit type is het virus actief in de dunne, buitenste laag van het hoornvlies, bekend als het epitheel. HSV kan ook diepere lagen van het hoornvlies beïnvloeden, bekend als het stroma. Dit type oogherpes staat bekend als stromale keratitis. Stromale keratitis is ernstiger dan epitheliale keratitis, omdat het na verloop van tijd en herhaalde uitbraken het hoornvlies voldoende kan beschadigen om blindheid te veroorzaken.
Oorzaken van deze aandoening
Oogherpes wordt veroorzaakt door een HSV-infectie van de ogen en oogleden. Naar schatting is tot 90 procent van de volwassenen op 50-jarige leeftijd blootgesteld aan HSV. Indien iemand dit virus bij zich draagt en het immuunsysteem is wat zwakker door stress, vermoeidheid, medicijnen, griep of infectie, kan het virus de kop opsteken. Bij oogherpes infecteert HSV-1 de volgende delen van het oog:
- ooglid
- hoornvlies (de heldere koepel aan de voorkant van het oog)
- netvlies (de lichtgevoelige cellen in de achterkant van het oog)
- conjunctiva (het dunne weefsel dat het witte gedeelte van het oog en de binnenkant van de oogleden bedekt)
Besmetting
Oogherpes is niet seksueel overdraagbaar, maar wordt opgepikt door direct contact met de huid of vloeistoffen van een persoon met actieve HSV-1. Genitale herpes wordt meestal geassocieerd met type 2 HSV en is seksueel overdraagbaar.
Eenmaal besmet met HSV, is het niet volledig uit het lichaam te verwijderen. Meer dan 85% van de bevolking draagt het HSV-1 virus bij zich. Het virus kan sluimerend liggen en vervolgens van tijd tot tijd opnieuw activeren. Het risico van overdracht van het virus naar een andere persoon vanaf een geïnfecteerd oog is echter laag. Antivirale medicijnen helpen om schade tijdens een uitbraak te minimaliseren.
Inclusief recidieven ligt het totale aantal jaarlijkse besmettingen tussen de 5 en 32 personen op 100.000. Oogherpes komt iets vaker voor bij mannen dan bij vrouwen.
Diagnose van oogherpes
Als er symptomen van oogherpes zijn is het raadzaam een oogarts of een optometrist (beide artsen die gespecialiseerd zijn in ooggezondheid) te raadplegen. Vroegtijdige behandeling kan de vooruitzichten verbeteren.
Om oogherpes te diagnosticeren, zal de arts gedetailleerde vragen stellen over de symptomen, zoals wanneer deze zijn begonnen en of men in het verleden vergelijkbare symptomen heeft ervaren. Verder zal deze een grondig oogonderzoek uitvoeren om het zicht, gevoeligheid voor licht en oogbewegingen te evalueren. Vervolgens worden er enkele oogdruppels gegeven om de iris te verwijden. Hierdoor kan de arts ook de toestand van het netvlies bekijken.
De arts kan een fluorescerende oogvlektest uitvoeren. Tijdens de test zal deze een oogdruppel gebruiken om een donkeroranje kleurstof, fluoresceïne genaamd, op het buitenoppervlak van het oog te plaatsen. De arts zal kijken naar de manier waarop de kleurstof het oog bevlekt om eventuele problemen met het hoornvlies te identificeren, zoals littekens door de HSV-infectie.
De arts kan een monster van cellen van het oogoppervlak nemen om te controleren op HSV als de diagnose onduidelijk is. Een bloedtest om te controleren op antilichamen van eerdere blootstelling aan HSV is niet erg nuttig voor de diagnose, omdat de meeste mensen op enig moment in het leven zijn blootgesteld aan HSV.
Behandeling
Als de arts vaststelt dat er sprake is van oogherpes, zal deze een recept uitschrijven voor antivirale medicatie, waar onmiddellijk mee moet worden begonnen. De behandeling verschilt enigszins, afhankelijk van of de epitheliale keratitis (de mildere vorm) of stromale keratitis (de meer schadelijke vorm) heeft.
Behandeling van epitheliale keratitis
HSV-infectie in de oppervlaktelaag van het hoornvlies verdwijnt meestal binnen enkele weken vanzelf. Snel ingenomen antivirale medicatie kan helpen bij het minimaliseren van hoornvliesbeschadiging en verlies van gezichtsvermogen. De arts zal antivirale oogdruppels of zalf of orale antivirale geneesmiddelen aanbevelen.
Een veel voorkomende behandeling is het orale medicijn acyclovir (Zovirax). Acyclovir kan een goede behandelingsoptie zijn omdat het niet met alle mogelijke bijwerkingen van de oogdruppels komt, zoals tranende ogen of jeuk. De arts kan ook voorzichtig het oppervlak van het hoornvlies borstelen met een wattenstaafje na het aanbrengen van verdovende druppels om zieke cellen te verwijderen. Deze procedure staat bekend als debridement.
Stromale keratitis behandeling
Dit type HSV-infectie valt de diepere, middelste lagen van het hoornvlies aan, het stroma genoemd. Stromale keratitis leidt eerder tot littekens op het hoornvlies en verlies van het gezichtsvermogen. Naast antivirale therapie helpt het nemen van steroïde (ontstekingsremmende) oogdruppels om zwelling in het stroma te verminderen.
Herstellen van oogherpes
Voor behandeling met oogdruppels moet men de druppels mogelijk om de twee uur aanbrengen, afhankelijk van de medicatie die de arts voorschrijft. De druppels moeten maximaal twee weken worden aangebracht. Oraal acyclovir moeten vijf keer per dag worden ingenomen.
Na twee tot vijf dagen zou er verbetering moeten optreden. De symptomen moeten binnen twee tot drie weken verdwenen zijn.
Herhaling van de aandoening
Na een eerste aanval van oogherpes zal ongeveer 20 procent van de mensen het jaar daarna een extra uitbraak van oogherpes krijgen. Na meerdere recidieven kan de arts aanbevelen om dagelijks antivirale medicatie in te nemen. Meerdere uitbraken beschadigen het hoornvlies. Complicaties zijn onder meer:
- zweren
- verdoving van het hoornvliesoppervlak
- perforatie van het hoornvlies
Als het hoornvlies voldoende beschadigd is om aanzienlijk verlies van het gezichtsvermogen te veroorzaken, is er mogelijk een hoornvliestransplantatie (keratoplastiek) nodig.
Vooruitzicht
Hoewel oogherpes niet te is genezen, kan de schade aan het gezichtsvermogen tijdens uitbraken worden geminimaliseerd. Bel de arts wanneer het eerste teken van symptomen zich voordoen. Hoe eerder de behandeling wordt gestart, hoe minder de kans is op aanzienlijke schade aan het hoornvlies.